Дар шароити рушди рузафзуни технологияҳои иттилоотиву коммуникатсионӣ баррасӣ намудани моҳияти радикализм, экстремизм ва терроризм метавонад барои шинохти ҳизбу ҳаракат ва ташкилотҳои экстремистию террористӣ заминаи мусоид фароҳам оварад. Албатта миёни радикализм, ифротгароии динӣ, экстремизму терроризм аз нигоҳи мазмуну мундариҷа ва сохтору муҳтаво маъниҳои тавъаму мутаносиб мавҷуд аст, ки яке бидуни дигаре вуҷуд дошта наметавонад. Яъне ҳангоми баррасии падидаҳои мазкур як навъ робитаҳои мантиқӣ мушоҳида мешаванд. Ба ибораи дигар радикализм, экстремизм ва терроризм идомаи мантиқии ҳамдигар буда, ҳалқаҳои пайвастаи яқ занҷираанд ва дар замони муосир ба як хатари пуриқтидори минтақавӣ ва ҷаҳонӣ табдил гаштаанд. Дар маҷмуъ, радикализм экстремизмро тавлид намуда, онҳо дар якҷоягӣ заминаи асосии пайдоиши терроризм ба шумор мераванд.
Барои муайян намудани иқтидори таҳдиду хатарҳои афзояндаи радикализм, экстремизм ва терроризм ба амнияти миллию минтақавӣ ва байналмилалӣ, пеш аз ҳама бояд табиату моҳияти падидаҳои мазкур муайян карда шаванд, ки онҳо вобаста ба сатҳи зоҳиршавӣ ҷанбаъҳои идеологӣ-мафкуравӣ, фалсафӣ-психологӣ ва амалӣ дошта, ҳадафҳои муайянро пайгирӣ менамоянд ва ё ҳамчун абзори сиёсӣ барои расидан ба ҳадафҳои геополитикию геостратегии доираҳои махсус мавриди истифода қарор мегиранд.
Радикализм аз назари маърифатӣ – ин пеш аз ҳама тарзи фикрронӣ ва ё маҷрои андешаронист, ки раванди пайдоиши андеша ва идеяҳои ифротиро дар зеҳну тафаккури шахс ва ё гуруҳи алоҳида фаро мегирад. Шахси радикал бошад, бо сабабҳои гуногун дар зери таъсири идеяҳои ифротӣ қарор гирифтааст. Радикализм метавонад бар хилофи экстремизм, ки амалӣ аст, ғоявӣ бошад. Экстремизм ҳамеша тамоюли мухолиф буда, ба амнияти миллӣ ва суботи сиёсии кишвар таҳдид менамояд.
Экстремизм – ин ҷаҳонбинӣ ва шакли мафкураест, ки ҷанбаъҳои қавии идеологӣ дорад. Экстремизм ҳолати зеҳнию равониест, ки бо андешаҳои солим ва ба афкори ҷамъиятӣ дар муҳити фикрии ҷомеа мухолифати оштинопазир дорад, ки он ба амнияти зеҳнӣ, амнияти миллӣ, асосҳои сохтори конститутсионӣ ва суботи сиёсӣ таъсири манфӣ мерасонад. Асоси фаъолияти экстремизмро радикализм ташкил медиҳад. Экстремизм ба ақидаҳои шадиди радикалӣ асос ёфта, бар зидди ниҳодҳои мавҷудаи давлат ва ҷомеа равона гардидааст.
Терроризм бошад, дараҷаи амалии зоҳиршавии экстремизм буда, асосҳои сохтори конститутсионӣ, истиқлоли сиёсӣ, мавҷудияти давлату миллатҳо ва дар маҷмӯъ аз байн бурдани низоми амнияти миллию минтақавиро ҳадафи хеш қарор медиҳад.
Мутаассифона, ҳизбу ҳаракатҳои экстремистию террористӣ низ ба дастовардҳои нави илмию техникӣ, интернет ва технологияҳои итиллоотиву коммуникатсионӣ дастрасӣ пайдо намудаанд. Ин ҳолат табиату моҳияти падидаҳои мазкурро дигаргун сохтааст. Махсусан технологияҳои иттилоотиву коммуникатсионӣ ҳамчун воситаи муҳимтарини таъсиррасонӣ ба шуури ҷамъиятӣ, барои паҳну густариши андешаҳои ифротӣ ва идеологияи экстремизм ва ҷалби аъзоёни нав заминаи мусоид фароҳам овардаанд.
Ҳамчунин воқеиятҳои сифатан нави илмию техникӣ дар баробари афзалиятҳои худ ба табиату моҳият ва сатҳи зоҳиршавии терроризм низ таъсири ҳамаҷониба расонида, амалиётҳои тахрибкориро на танҳо дар амалияи ҷамъиятӣ, балки дар фазои маҷозӣ ба роҳ монда, системаҳои соҳавиро ҳадаф карор дода, раванди рушди бомароми кишварҳоро халалдор менамоянд. Дар ин замина, баррасии амнияти кибернетикӣ, таҳдидҳои кибернетикӣ, ҷиноятҳои кибернетикӣ ва дигар ҷиноятҳое, ки дар натиҷаи рушди бемайлони илму техника пайдо гардидаанд, ба миён омадааст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзҳои нахустини ба даст овардани истиқлоли сиёсӣ, таҳдиду хатарҳои афзояндаи радикалӣ, экстремизм ва терроризмро ба амнияти миллӣ, ҷамъиятӣ ва шахсии шаҳрвандони худ эҳсос менамояд. Бидуни шак дар рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ ба гирдоби кашмакашиҳои даҳшатангез кашида шудани кишвар натиҷаи фаъолияти экстремистию террористии гуруҳҳои алоҳида буд, ки онҳо ҳамчун абзори геополитикӣ барои расидан ба ҳадафҳои сиёсии доираҳои махсус фаъолияти сиёсию илмӣ ва фарҳангию низомӣ менамуданд.
Бояд қайд намуд, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳз зери роҳбарӣ ва сиёсати хирадмандона, сулҳчӯёна ва санҷидашудаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонист аз вартаи нестӣ ва буҳрони сиёсию иҷтимоӣ ва иқтисодию фарҳангӣ наҷот ёфта, сулҳу субот ва ваҳдати миллиро таъмин намояд.
Террори иттилоотӣ;
Паҳну густариши тафаккури ифротӣ;
Коҳиш додани легитимияти ҳокимияти сиёсӣ;
Вайрон сохтани системаи таъмини амнияти миллӣ;
Вайрон сохтани асосҳои сохтори конститутсионӣ.
Гузашта аз ин, таҳдиду хатарҳои нави замони муосир хислати фаромиллию фаромарзӣ ва фароминтақавӣ дошта, на танҳо ба суботи минтақаҳои алоҳида, балки ба амнияти байналмилалӣ таҳдид менамоянд.
Ин омил бевосита ба амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсиррасон мебошад. Бо назардошти воқеиятҳои мазкур Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон як қатор барномаву стратегияҳои муқовимат ба экстремизм, терроризм радикализми динию сиёсӣ ва дигар ҷиноятҳои муташаккили фаромиллиро на танҳо дар сатҳи миллӣ, балки дар чаҳорчубаи созмонҳои минтақавӣ ва байналмилалӣ амалӣ намуда истодааст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба мавқеи ҷуғрофии худ ва идома ёфтани рақобати стратегӣ миёни абарқудратҳо дар Осиёи Марказӣ ва атрофи он ба масъалаи таъмини амнияти миллӣ ва минтақавӣ, аз ҷумла мубориза бо экстремизм, терроризм, гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир ва дигар ҷиноятҳои муташаккили фаромиллӣ диққати аввалиндараҷа зоҳир менамояд.
Баротов Исроил
Корманди Маркази тадқиқоти стратегии
назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
