Дар замони муосир дар системаи сиёсии мамлакатҳои Осиёи Марказӣ таҳдиди равандҳои манфии терроризм ва экстремизм дар шакли аломати сиёсигардонии дин ва ҳаракатҳои мазҳабӣ рӯи кор омад. Ин раванд дар муддати кӯтоҳ характери оммавӣ ва байналмилалӣ гирифта, бевосита ба истиқлолияти давлатҳои минтақа таъсири манфӣ мерасонад. Имрӯз терроризм ва экстремизм дар шакли сиёсӣ зери ниқоби «муборизаи сиёсӣ» дар раванди давлатдории баъзе кишварҳо ва ҳатто идора кардани онҳо ширкат дорад. Бинобар ҳамин, бо дарназардошти чунин хатар барои кишварҳои минтақа бисёр муҳим аст, ки решаҳои пайдоиши ин омили манфӣ, омилҳои тавлидкунандаи он ва шароити пайдошавии ин раванд ҳамчун протсесси сиёсӣ таҳлил карда шавад. Дар ин масир бояд характери глобалӣ ва регионалии терроризм ва экстремизм дар шакли алоҳида омӯхта шавад ва таҳқиқи дурусти он барои пешгирии минбаъдаи ин омилҳои манфӣ мусоидат мекунад. Чуноне ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қайд намуданд, «Вазъи ниҳоят мураккабу ҳассоси минтақа ва ҷаҳон, хусусан, авзои Афғонистони ҳамсоя, оқибатҳои манфии раванди ҷаҳонишавӣ, фаъол гардидани гурӯҳҳои террористиву экстремистӣ ва дигар гурӯҳҳои ҷинояткори фаромиллӣ тақозо менамояд, ки ҳар як сарбозу афсари бонангу номус ҳушёрии касбӣ ва зиракии сиёсиро аз даст надода, ба хотири ҳимояи хоки муқаддаси Ватани азизамон вазифаҳои хизматии худро содиқона ва бо эҳсоси баланди ватандорӣ иҷро намояд”.
Мафҳуми терроризм (калимаи лотинии terror-ҳарос, даҳшат) ба унвони маҷмуи амалиёти даҳшатовар ва хушунати сиёсӣ маънидод шудааст, ки тибқи он террористон барои расидан ба ҳадафҳои худ аз усулҳои ғайриқонунӣ ва ғайриинсонӣ истифода мекунанд. Мафҳуми «террорист» бошад, ҳамчун чонибдори амали террористии инфиродӣ маънидод мешавад.
Мафҳуми «экстремизм» пайравӣ кардан аз усулҳои зиёдаравӣ дар фаъолияти ҷамъиятӣ барои расидан ба мақсади сиёсӣ дониста мешавад. Доир ба зарари ин омил Пешвои миллат хеле хуб қайд карданд, ки «экстремизм дар доираи нисбатан васеъ зоҳир мегардад. Аз ҷумла, экстремизми динӣ, экстремизми идеологӣ ва экстремизми сиёсӣ вуҷуд доранд. Қувваҳои гуногун бар хилофи ҷомеаи мамлакат моделҳои худро зӯран ба гардани Тоҷикистон бор карданӣ буданд, ки ин ҳам зуҳуроти дигари экстремизм ба шумор меравад».
Агар дар аввали солҳои 90-ум ҳаракатҳои экстремистӣ асосан характери маҳалгароӣ ва миллатчигӣ доштанд, дар давраи минбаъда дар асоси ҳамин равандҳо шакли террори динӣ мавқеи худро пайдо намуд, ки мақсади сохтани давлати исломӣ–халифатро пеш гузошт. Дар давраи солҳои 2000-ум аломати асосии экстремизмро ташкилот ва ҳаракатҳои сершумори дорои характери динӣ, ки дар муборизаи сиёсӣ ширкат мекунанд, ташкил медиҳанд. Аммо, азбаски амали онҳо ба моддаи 8-и Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолиф мебошад, қонуни давлат ин равандро ҳамчун экстремизм баҳогузорӣ менамояд. Дар Тоҷикистон имрӯз тамоми шароит барои иштироки ҳаракатҳо ва ҳизбҳо дар сиёсат муҳайё гардидааст ва шаҳрвандон, ҳизбу ҳаракатҳо ва ташкилотҳои гуногун имконияти васеъ барои муттаҳид шудан фароҳам оварда шудааст. Тоҷикистон ҳамчун давлати дунявӣ идеологияи миллиро асоси инкишофи давлатдорӣ медонад. Бинобар ҳамин давлат дар сиёсати дохилӣ ва берунии худ мунтазам идеяи муттаҳид намудани миллат ва эҳёи фарҳанги миллиро тарғиб мекунад.
З. АБДУРАҲМОНОВ,
сардори шуъбаи тарбияи ДДТТ
ба номи Абуалӣ ибни Сино
